Thursday, July 7, 2016

Ενασχόληση με τον αθλητισμό: γιατί μας αρέσει ένα άθλημα και μια ομάδα;

Ο άνθρωπος ασχολείται με τα σπορ από την αρχή της ιστορικής και εξελικτικής του διαδρομής. Εξαιτίας της ανταγωνιστικής τους φύσης, τα σπορ πιστεύεται ότι ικανοποιούν το ένστικτο της επιβίωσης μέσω του συμβολισμού της νίκης και της ήττας.  Ο Huizinga (1955)  στο βιβλίο του Homo Ludens, προτείνει ότι το παιχνίδι είναι βασικό συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης: μπορεί να θεωρηθεί ως απελευθέρωση ενέργειας, μια  μίμηση της πραγματικής ζωής ή ως μια ανάγκη για χαλάρωση και διασκέδαση. Σύμφωνα με την αντίληψη του Durkheim (1912) για την θρησκεία και τη θεωρία του Goffman (1959) για την καθημερινή ζωή και αλληλεπίδραση, η Birrell (1981) προτείνει ότι τα σπορ είναι αναμφισβήτητα μια κοινωνική αλληλεπίδραση με συγκεκριμένες νόρμες, αξίες, χαρακτηριστικά, συναισθήματα και σκέψεις, όπως ακριβώς μια κοινωνική τελετή: “Μια αρένα για την δημιουργία συμβολικών ηγετών και την επίδειξη ηρωικών πράξεων” (σελ. 536). Τα σπορ ως τελετουργία αποτελούνται από σύμβολα, που σύμφωνα με τον Durkheim, είναι “προστατευμένα, απομονωμένα, ξεχωριστά, απαγορευμένα και απροσπέλαστα” (Birrell, 1981, σ.357).
 
Ο Melnick (1993) δήλωσε ότι η παρακολούθηση ενός αθλήματος εξυπηρετεί τον τρόπο ικανοποίησης των αναγκών για σχεσιακή εμπλοκή σε ένα σύγχρονο κόσμο απομόνωσης, ατομικισμού και γεωγραφικής κινητικότητας. Τα άτομα κάνουν χρήση διαφόρων στρατηγικών για να βελτιστοποιήσουν τα ψυχολογικά τους κέρδη, όσο εμπλέκονται με τα σπορ και την παρακολούθηση αγώνων, όπως η υπερ-έμφαση ή απαξίωση της σύνδεσης τους με μια νικήτρια ή με μια ηττημένη ομάδα, αντίστοιχα.
 
Ο Segrave (2000) σημειώνει ότι τα σπορ έχουν το προνόμιο να παρέχουν σκοπό και νόημα ζωής, σαν μια διαφυγή από τις καθημερινές γνωστικές και συναισθηματικές πολυπλοκότητες και σαν μια ευκαιρία να νιώσει ο άνθρωπος ελεύθερος και απαλλαγμένος: “ Ο κόσμος των σπορ επίσης, παρέχει ακόμη και στους συντηρητικούς και σεμνούς, την ευκαιρία να βάψουν το πρόσωπο τους ή να ντυθούν όπως θέλουν. Που αλλού, μπορούν μεγάλοι άνδρες να αγκαλιάζονται και να φιλιούνται δημοσίως; Που αλλού, οι θνητοί μπορούν να συμπεριφερθούν ως αθάνατοι;” (σελ. 72). Ομοίως, οι Elias και Dunning (1970) εξηγούν την εμπλοκή με τα σπορ και τις σχετικές με αυτά δυσλειτουργικές πράξεις (π.χ. βία), ως μια ευκαιρία για το άτομο να βρει την έξαψη και τον ενθουσιασμό που υπολείπονται στις σύγχρονες ρηχές και πεζές κοινωνίες (αναφέρονται στη Birrell, 1981).
 
Όπως σε άλλες δραστηριότητες, οι άνθρωποι συμμετέχουν στα σπορ με διαφορετικούς τρόπους. Μερικοί έλκονται από τα σπορ περισσότερο από άλλους, ενώ κάποιοι άλλοι δεν συμμετέχουν καθόλου. Η ενασχόληση με μια ομάδα, έχει οριστεί ως “μια ψυχολογική κατάσταση κινητοποίησης, διέγερσης ή ενδιαφέροντος για μια αθλητική ομάδα και για σχετικές με αυτή δραστηριότητες, που προκαλείται από ατομικά χαρακτηριστικά και περιστασιακούς παράγοντες” (Funk, Ridinger & Moorman, 2004, σ.40).
 
Οι Funk και Pastore (2000) υποστηρίζουν ότι το επίπεδο της συναισθηματικής σπουδαιότητας και η αξία που δίνει κάποιος/α σε μια ομάδα, επιδρά στο επίπεδο πίστης στην ομάδα. Αυτό επηρεάζεται και από την άμεση επαφή με την ομάδα, με την έννοια της συνεχόμενης παρακολούθησης παιχνιδιών. Οι Mahony, Nakazawa, Funk, James και Gladden (2002) διέκριναν επτά κίνητρα εμπλοκής με τα σπορ: εφήμερη επίτευξη, δραματοποίηση, περηφάνια, προτίμηση σε ένα παίκτη, δέσιμο με το άθλημα και μια συγκεκριμένη ομάδα, και αισθητική (ομορφιά).
 
Επειδή τα σπορ αποτελούν μια τελετουργική αναπαράσταση της κοινωνίας και των αξιών της, είναι σημαντικά όταν ενσωματώνουν και αντιπροσωπεύουν αυτά τα χαρακτηριστικά που έχουν μεγάλη αξία σε μια συγκεκριμένη κοινωνία (Birrell, 1981). Γι αυτό το λόγο, είναι μέρος της κοινότητας και της κοινωνίας: επηρεάζουν την κοινωνική συνοχή και ακολουθούνται τελετουργικά από ένα σημαντικό αριθμό ανθρώπων.

Δρ. Βίκυ Γκόλτση, Ηead of Psychology Department, Mητροπολιτικό Κολλέγιο






Location: Athens, Greece